Motuin & Hoektuin

Het is een nazomerse middag in de Hoektuin. Sameena Safiruddin, een van de oprichters van deze groene oase in de stad, zet zelf geplukte kruidenthee uit de tuin voor ons neer. Zij en Eelco Baarda, vaste vrijwilliger bij meerdere tuinen in Amsterdam Oost, vormen het kloppende hart van deze zeldzame stadstuin.

Motuin & Hoektuin; De Groene verbinders van de Transvaalbuurt

Buurtcampus Oost en de Hoektuin en Motuin van stichting Tugela85 zijn sinds de lente van 2023 groene buurtpartners. De tuinen hebben hun eigen buurtprogrammering, en studenten voeren via de Buurtcampus opdrachten uit rondom sociale cohesie, duurzaamheid en gezondheid in de Transvaalbuurt. De Motuin is de binnentuin van het Tugela85 gebouw waarin buurtbewoners tuinieren en samen lunchen op vrijdagen. In de Motuinkamer heeft Eelco een groene bibliotheek geopend die op zaterdagen te bezoeken is. Op dinsdagen komen buurtbewoners samen in de Hoektuin om te tuinieren en thee te drinken. Mariska Gunsing, projectmedewerker Groen en Duurzaamheid bij Buurtcampus Oost, vraagt Sameena en Eelco naar het verleden, heden en de toekomst van de buurttuinen.

Samenkomst in de Motuin

Mariska: “Hoe zijn de Hoektuin en Motuin ontstaan?”
Sameena: “Ongeveer twaalf jaar geleden wonnen een aantal Tugenoten een prijsvraag voor de buurt. Met dat geld maakten zij de Mobiele Tuinkar, oftewel de Motuinkar. Dit was een elektrische kar waarmee we konden tuinieren in de buurt. Met de rest van het geld organiseerden we een vaste tuinier dag op vrijdag voor de buurt in de Motuin. Uiteindelijk heeft Tugela85 de voortzetting van die programmering gefinancierd met de Motuinkamer als basis. Acht jaar geleden kreeg buurtbewoner Eva de Carlo het idee om van het braakliggend terrein op de hoek bij Tugela85 ook een buurttuin te maken. We kregen toestemming van de gemeente om er tulpen te planten. In de jaren daarop werden er vooral bruikbare planten geplant; kruiden als salie, laurier, rozemarijn en citroenmelisse. Nu staat er ook een vijgenboom, pruimenboom, aalbesstruiken, Japanse wijnbes struiken, bramen, frambozen, passiebloemen en heerlijk geurende rozensoorten. Het heeft alle elementen van een mini voedselbos, eetbaar en bruikbaar voor mens en dier.”

Mariska: “Wat vinden jullie het leukst aan in de tuinen werken?”
Eelco: “Dat op dit kleine stukje grond zoveel bruikbare planten kunnen staan. Alleen al vandaag heb ik lieveheersbeestjes, libellen, vlinders, merels en bijen gezien. Het vormt een eigen ecosysteem en is goed voor de biodiversiteit in de stad.”
Sameena: “En ook vooral het sociale contact. De nieuwsgierigheid die mensen tonen als ze voorbijlopen, de ontmoetingen die hier ontstaan, de kennisdeling en educatie over groen en biodiversiteit, en toepasbaarheid van medicinale planten. We hebben een weggeefkast waar mensen tuinspullen, stekjes en zaden kunnen ruilen. We willen buurtbewoners inspireren en ook een openbare plek bieden om tot rust te komen.”

Mariska: “Welke meerwaarde creëren de tuinen voor de buurt?”
Sameena: “Het is een laagdrempelige ontmoetingsplek die de sociale cohesie vergroot. Echt iedereen is welkom. We noemen het ook wel ‘de Hoektuin van de samenleving’. Mensen laten blijken dat ze de tuin erg waarderen door er cadeautjes achter te laten: een extra tuinstoel, een mooie pot met lavendelplanten, briefjes met bedankjes. En zowel letterlijk als figuurlijk de vruchten die we plukken van de tuin: vijgen, bessen, pruimen, de kruiden voor in de thee en de mierikswortel in het najaar.”
Eelco: “Het is wetenschappelijk bewezen dat mensen in een groene buurt langer leven, gezonder zijn, en dat misdaadcijfers omlaag gaan. Het heeft een positieve invloed op de samenleving.”

Mariska: “Wat denken jullie dat de tuin betekent voor de buurtbewoners?”
Sameena: “De buurtbewoners die vanuit hun huis op de tuin kijken vinden het heel rustgevend en gezellig. De lucht wordt er ook gezonder van.”
Eelco: “Het geeft verkoeling tijdens de zomer”.
Sameena: “Sommige buurtbewoners houden de tuin ook in de gaten. Buurtbewoner Nienke komt bijvoorbeeld vaak langs de tuin om zwerfvuil weg te halen. Als je in de tuin werkt, voel je je meer verbonden met de buurt, verantwoordelijkheid voor het groen. Sommige buurtbewoners geven in de zomer ook extra water aan de tuin.”

Mariska: “Hoe zien jullie de toekomst van de tuinen?”
Sameena: “Als het aan mij ligt mag het basketbalveld wel iets kleiner en de vlindertuin samengetrokken met de Hoektuin voor een groot voedselbos voor heel de buurt. Meer tegels er uit, kiezels en houtsnippers er in. Natuurlijk ook wel paadjes voor mensen in een rolstoel of met een rollator. Alles is zo serieus en vierkant in de stad. We hebben meer organische vormen en kleuren nodig voor de gezondheid en het plezier van buurtbewoners.”

Mariska: “Hoe denk je dat studentenprojecten hierbij helpen?
Eelco: “Alle hulp op alle vlakken is meer dan welkom”.
Sameena: “Er heeft een tijd een jongen in de tuin geholpen die zijn PhD aan het schrijven was, als break van zijn computerwerk. Met je handen in de aarde, bezig zijn met groen, kan heel meditatief werken. Ik ga hier altijd weg met meer energie dan toen ik hier kwam. Daarnaast kom je hier niet alleen om thee te drinken en in de tuin te werken, maar ook om over de planten en biodiversiteit te leren, het educatieve deel is erg belangrijk. Ik wil graag meer vrijwilligers voor het onderhoud van de tuin, daar kunnen studenten ook bij helpen.”

Hoektuin – Thee & Tuinieren
Elke dinsdag op de hoek van Tugelaweg naast het basketbalveld
14.00 – 16.00

Motuin – Lunch & Tuinieren
Elke vrijdag in de Motuinkamer en binnentuin van Tugela85
10.30 – 14.00